In de 19e eeuw werd de legende opgetekend over de oorsprong van de bedevaart naar Meerveldhoven. Een plaatselijke boer vond aan het einde van de 13e eeuw een Mariabeeldje in de takken van een eik op zijn land aan het riviertje de Gender. 's Avonds nam hij het mee naar huis en gaf het een speciale plek. Bij het opstaan de volgende morgen zag hij dat het beeldje was verdwenen. De boer keek raar op toen hij, bij aankomst op zijn land, het beeldje weer in de eik zag staan. Die avond nam hij het voor de tweede keer mee naar huis om het daar te vereren, maar opnieuw stond het de volgende morgen in de eik. Toen dit alles een derde keer gebeurde zag de boer het als een teken dat Maria juist op die plek vereerd wilde worden. Volgens de legende werd deze overtuiging versterkt door nog iets anders. Telkens was het Mariabeeldje besmeurd met slijk, wat moest betekenen dat het zelf driemaal de weg terug naar de eik had afgelegd. Dit gegeven gaf voor de boer de doorslag. Hij kwam tegemoet aan Maria's wens en bouwde een kleine kapel om de eik met het beeldje.
Het oudste historische bewijs van de bedevaart naar Meerveldhoven dateert uit de late middeleeuwen. Sinds die tijd is de verering voor Onze Lieve Vrouw ter Eik, zoals het beeldje bekendstaat, vrijwel nooit onderbroken. Meerveldhoven was en is een van de belangrijkste Mariaoorden van Noord-Brabant.
Het pijpaarde beeldje dat centraal staat in de bedevaart naar Meerveldhoven is in de 15e vervaardigd, waarschijnlijk in Luik of Utrecht. Het is 38 cm hoog en stelt Maria voor met het Jezuskind op haar rechterarm. In haar linkerhand houdt ze het rechtervoetje van het kind. Het beeldje lijkt erg veel op dat van Onze Lieve Vrouw van Foy (België), waarvan in Nederland diverse kopieën worden vereerd. Het beeldje staat tegenwoordig in de kruin van een eik, onder een neogotisch baldakijn. De eik stamt uit de jaren vijftig van de vorige eeuw, toen de huidige kerk van Meerveldhoven werd gebouwd. De eik hangt vol met zilveren votiefgaven die zijn geschonken aan Maria na verkregen gunsten.> De bedevaartkapel van Onze Lieve Vrouw ter Eik bevindt zich in de parochiekerk van Sint Lambertus. In de maand mei is de kerk dagelijks geopend van 9.00 tot 19.00. Adres: Kapelstraat-Zuid 18, 5503 CW Veldhoven.
De bedevaart naar Meerveldhoven heeft standgehouden door de populariteit van het oord onder de katholieke bevolking van de Kempen. Meer hierover kunt u lezen in deel 2 van deze serie.
